ŞİRKET BİRLEŞMELERİNDE SÖZLEŞME KURGUSU, MÜZAKERE DİNAMİKLERİ, SPA (Share Purchase Agreement - SPA) VE HİSSE DEVİR TESCİLİ

Şirket birleşmeleri ve satın almaları ("M&A" - Mergers and Acquisitions), şirketlerin büyüme, ölçeklenme veya stratejik pozisyonlarını güçlendirme araçları arasında yer alır. Bu süreçlerde, özellikle hisse devri (share deal) modeli tercih edildiğinde, müzakerelerin sağlıklı ilerlemesi, hukuki altyapının sağlam kurulması ve risklerin etkin yönetimi kritik önem taşır.

2. Sözleşme Kurgusu

Hisse devrine dayalı birleşmelerde en önemli hukuki doküman, Hisse Satın Alma Sözleşmesi (Share Purchase Agreement – SPA)’dir. Bu sözleşme, alıcı ve satıcı taraflar arasında yapılan, hisse devrinin şartlarını, tarafların yükümlülüklerini ve olası risklerin dağılımını düzenleyen temel belgedir.

SPA’nın temel unsurları şunlardır:

·         Taraflar ve Tanımlar: Alıcı, satıcı ve hedef şirketin net tanımları yapılır.

·         Satış Bedeli ve Ödeme Şartları: Hisselere ödenecek bedel, ödeme şekli (nakit, taksit, v.b.), teminatlar ve ayarlama mekanizmaları (ör. closing account veya locked-box yöntemi) belirtilir.

·         Kapanış Ön Koşulları (Conditions Precedent): Rekabet Kurumu onayı, kurumsal kararlar, borçların kapatılması gibi işlemin tamamlanması için gerekli koşullar sıralanır.

·         Taahhütler ve Beyanlar (Representations and Warranties): Satıcının, hedef şirketin mali durumu, borçluluğu, çalışanları, sözleşmeleri vb. konularda verdiği güvencelerdir.

·         Tazminat Hükümleri (Indemnities): Beyanların yanlış çıkması veya belirli risklerin gerçekleşmesi durumunda, satıcının sorumluluğunu düzenler.

·         Rekabet Yasağı ve Sadakat (Non-Compete / Non-Solicitation): Satıcının belirli bir süre boyunca aynı sektörde faaliyet göstermesini engeller.

3. Müzakere Dinamikleri

Müzakere süreci, SPA’nın yapısını doğrudan etkileyen en kritik aşamadır. Genelde şu başlıklarda yoğunlaşır:

·         Ticari Risklerin Paylaşımı: Taraflar, geleceğe dönük risklerin kim tarafından üstlenileceği konusunda pazarlık eder.

·         Fiyat Ayarlamaları: Satın alma bedelinin kapanış tarihine göre düzeltilmesi (örn. net işletme sermayesi farkı) sıkça müzakere edilir.

·         Garantilerin Süresi ve Tazminat Limitleri: Satıcının verdiği taahhütlerin süresi ve olası ihlallerde sorumluluğun sınırları belirlenir.

·         Yönetim Değişimi ve Geçiş Süreci: Alıcı tarafın devralma sonrasında operasyonları sürdürebilmesi için kritik personelin kalması, bilgi devri gibi konular müzakere edilir.

4. Hisse Devri ve Tescil Prosedürü

SPA’nın imzalanması tek başına hisse devrini tamamlamaz. Türkiye'deki bir anonim veya limited şirketin hisselerinin devri için aşağıdaki adımlar izlenir:

a) Şirket Türüne Göre Prosedür:

·         Limited Şirketlerde:

o    Hisse devri noterde yapılmalı.

o    Ortaklar genel kurulunda onay alınmalı (TTK m. 595).

o    Ticaret siciline tescil ettirilmesi zorunludur.

·         Anonim Şirketlerde:

o    Nama yazılı hisse devrinde, hisse senedi düzenlenmişse, ciro ve teslim yeterlidir.

o    Yönetim kurulu onayı (örneğin esas sözleşmede öngörülmüşse) gerekir.

o    Tescil zorunlu değildir; ancak pay defterine işlenmesi gereklidir.

b) Tescil ve Bildirim:

·         Ticaret Sicili: Limited şirketlerde hisse devri Ticaret Sicili'ne tescil edilir.

·         Pay Defteri: Anonim şirketlerde pay devri mutlaka pay defterine kaydedilmelidir.

·         Vergi Bildirimleri: Gerekli ise hisse devrinin vergi dairesine bildirilmesi gerekir.

c) Kapanış (Closing) Süreci:

SPA'de öngörülen ön koşullar tamamlandığında "kapanış" (closing) yapılır. Bu işlem, hisse devrinin fiilen gerçekleştiği ve mülkiyetin geçtiği aşamadır. Genellikle şunları içerir:

·         Satış bedelinin ödenmesi

·         Hisse senetlerinin/ciro belgelerinin teslimi

·         Şirket içi kararların (genel kurul/yönetim kurulu) alınması

·         Tescil işlemlerinin tamamlanması

Hisse devrine dayalı birleşmelerde başarılı bir işlem ancak iyi yapılandırılmış bir sözleşme, dengeli müzakereler ve doğru uygulanan devir prosedürüyle mümkündür. Alıcı ve satıcı tarafın hukuki ve finansal danışmanlarla birlikte çalışması, hem sürecin verimli işlemesini sağlar hem de olası risklerin önüne geçilmesine yardımcı olur.

Not: Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır; ve hukuki danışmanlık yerine geçmez Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.