Ecrimisil Davalarında İntifadan Men Şartı ve Taşınmaz Türlerine Göre Uygulama

Ecrimisil, bir taşınmaza haksız ve izinsiz el atan kişinin, bu taşınmazdan elde edilen yararın tazmini amacıyla talep edilen tazminattır. Özellikle birlikte mülkiyette (paylı veya elbirliği mülkiyeti) bulunan taşınmazlarda, bir paydaşın taşınmazın tamamını veya bir kısmını izinsiz kullanması durumunda diğer paydaşlar ecrimisil talebinde bulunabilir. Ancak, bu tür davalarda çoğunlukla intifadan men (yararlanmaktan men) şartı aranmakta olup, şartın niteliği ve uygulanması taşınmazın vasfına göre değişiklik göstermektedir.

İntifadan Men Şartı Nedir ve Neden Gereklidir?

İntifadan men, ecrimisil talep eden paydaşın, taşınmazı kullanmak isteyen diğer paydaşa bu durumu açıkça bildirmesi, yani fiilen taşınmazdan yararlanmaktan men etmesidir. Bu şart, paydaşlar arasında zımni rıza veya örtülü izin bulunması ihtimaline karşı, kullanım hakkının ihlal edildiğinin somut olarak ortaya konulmasını sağlar. Yargıtay kararlarında da sıkça vurgulandığı üzere, intifadan menin varlığı dava şartıdır ve dava ancak bu şart yerine getirildiğinde kabul edilir.

Doğal Ürün Veren Taşınmazlar: Bağ, Bahçe, Fındıklık, Zeytinlik

Bağ, bahçe, zeytinlik, fındıklık gibi doğal ürün veren taşınmazlarda durum farklıdır. Burada taşınmazlar kendi kendine, doğal olarak ürün verir ve paydaşın ek bir emek harcaması genellikle gerekmez. Yargıtay, bu taşınmazları “doğal semere getiren yerler” olarak nitelendirir ve intifadan men şartını aramaz. Çünkü bu taşınmazlarda ürünlerin toplanması diğer paydaşın yararlanmasını engellemiş sayılır. Bu bağlamda:

• Ürünleri tek başına toplayan paydaş, diğer paydaşların ecrimisil talebine konu olur.

• İntifadan men ihtarı veya bildirimi olmaksızın doğrudan tazminat talebi mümkündür.

  
  

Kiraya Verilebilen Taşınmazlar: Konut, İşyeri, Dükkân

Konut, işyeri ve benzeri taşınmazlar, kullanım şekline göre intifadan men şartı bakımından iki ana kategoriye ayrılır:

• Üçüncü Kişiye Kiraya Verilmişse: Ortak taşınmaz üçüncü kişiye kiraya verilmiş ve kira geliri elde edilmişse, bu durum hukuksal semere sayılır. Böyle durumlarda Yargıtay, intifadan men şartını aramaz ve ecrimisil doğrudan talep edilebilir.

• Paydaşın Bizzat Kullandığı Durum: Taşınmaz bir paydaş tarafından konut veya işyeri olarak kullanılıyorsa, diğer paydaşın ecrimisil talebinde intifadan men şartı aranır. Yani, taşınmazın bizzat kullanıcısı, diğer paydaştan kullanım hakkı engellendiğine dair açık bir bildirim almak zorundadır.

Tarla Vasıflı Taşınmazlar: Fiili Kullanıma Göre Değerlendirme

Tarla vasıflı taşınmazlarda intifadan men şartı daha karmaşıktır çünkü tarlalar doğal ürün verse bile genellikle ekim, dikim ve bakım gibi emek gerektirir. Yargıtay son kararlarında bu konuda fiili kullanım şekline göre farklı yaklaşımlar getirmiştir:

• Tarla Üçüncü Kişiye Kiraya Verilmişse: Kiraya verilen tarladan elde edilen gelir hukuksal semere sayılır, bu nedenle intifadan men şartı aranmaz.

• Paydaşın Kendi Ekip Biçtiği Durum: Paydaş tarlayı kendisi ekip biçiyorsa, intifadan men şartı aranır. Diğer paydaşın bu kullanımın engellendiğini açıkça bildirmesi gerekir.

• Olağan Dışı Kullanım: Tarlanın otopark, kaçak yapı gibi tarımsal olmayan amaçlarla kullanılması halinde, diğer paydaş fiilen engellenmiş sayılır ve intifadan men şartı aranmaz.

  
  

Arsa Vasıflı Taşınmazlar: Boş Arsalar

Boş arsa vasfındaki taşınmazlar, doğal ya da hukuksal semere üretmediğinden, intifadan men şartı kural olarak aranır. Paydaşlar arsa üzerinde fiili kullanım için birbirini açıkça engellemek durumundadırlar.

İntifadan Men Şartını Aramayan Diğer İstisnai Haller

Taşınmaz türünden bağımsız olarak intifadan men şartının aranmadığı bazı özel durumlar mevcuttur:

• Paydaşın Taşınmaz Üzerindeki Hakkını İnkâr Etmesi: Eğer bir paydaş, taşınmazın tamamının kendisine ait olduğunu iddia ediyorsa, diğer paydaş intifadan men şartı aramadan ecrimisil talep edebilir.

• Kullanım Anlaşmasının İhlali: Paydaşlar arasında kullanım taksimi veya paylaşımı varsa ve bu anlaşmaya aykırı bir kullanım söz konusuysa intifadan men aranmaz.

• Önceki Dava veya Takip Varlığı: Daha önce elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi veya ecrimisil davası açılmışsa, intifadan men şartı aranmaz.

Not: Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır; ve hukuki danışmanlık yerine geçmez Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.