Avukatlık Bürolarında İş Sağlığı ve Güvenliği Düzenlemelerinde Yeni Dönem

Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamaları, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında her geçen gün daha da gelişerek yaygınlaşıyor. Özellikle 50’den az çalışanı bulunan ve “az tehlikeli” sınıfta yer alan işyerlerinin İSG yükümlülüklerini kolaylaştırmaya yönelik son yönetmelik değişiklikleri, avukatlık bürolarına da önemli avantajlar sunuyor. Bu düzenlemeler, hukuk ofislerinin kendi iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini daha pratik ve ekonomik yöntemlerle sağlamalarına imkân tanıyor.

Genel Değerlendirme

·         Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan Avukatlık Büroları: Mevcut düzenlemede avukatlık büroları, az tehlikeli sınıfta kabul ediliyor. Yapılan son değişikliklerle, eğitim sonrası sınav şartı kaldırıldı ve eğitimi tamamlayan avukatların, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı görevlendirme şartı olmaksızın bazı İSG hizmetlerini üstlenebilmesinin önü açıldı.

·         Küçük İşyerlerinde Uzaktan Eğitim Kolaylığı: Özellikle 10’dan az çalışanı olan az tehlikeli işyerlerinde uzaktan eğitimle temel ve tekrar eğitimlerin verilebilmesi, avukatlık bürolarının hem maddi hem de zaman bakımından yükünü hafifletiyor.

·         Sağlık Raporlarının Alınmasında Esneklik: Kapsama giren bürolar, çalışanlarının işe giriş ve periyodik muayene raporlarını aile hekimlerinden veya diğer kamu sağlık hizmeti sunucularından da alabilecek. Böylece ek maliyetler ve bürokratik işlemler en aza indirgenmiş olacak.

Yeni Yönetmelik Değişikliklerinin Metni ve Açıklamalar

Aşağıda, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelik değişikliklerinden ilgili maddeler yer almaktadır. Metindeki yasal maddeler aynen korunmuş; ancak kolay anlaşılır olması adına aralarda kısa açıklamalar eklenmiştir.

2.1. İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik

Resmî Gazete Tarihi: 29/6/2015, Sayı: 29401Değişiklik Yayımlanma Tarihi: … (Son Değişiklik)

MADDE 1-29/6/2015 tarihli ve 29401 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmeliğin 3 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik; 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 6’ıncı ve 30 uncu maddeleri ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 86’ıncı, 90’ıncı ve 508 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.”

Açıklama: Dayanak maddeler güncellenerek, yönetmelik metni güncel mevzuata uygun hâle getirilmiştir.

MADDE 2-Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “tamamlayarak sınavda başarılı olan” ibaresi “tamamlayan” şeklinde değiştirilmiş, aynı fıkraya “tetkikler hariç olmak üzere” ibaresinden sonra gelmek üzere “iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirme şartı olmaksızın” ibaresi eklenmiş, aynı maddenin beşinci fıkrasında yer alan “tamamlayarak sınavda başarılı olan” ibaresi “tamamlayan” şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddenin sekizinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(8) EK-3’te yer alan “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütümüne İlişkin İşveren veya İşveren Vekili Eğitimi Tamamlama Belgesi” bulunan işverenler, toplam çalışan sayısının 50’den az olması şartıyla kendilerine ait az tehlikeli sınıfta yer alan aynı il sınırları içerisindeki birden fazla işyerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenebilir. Bu belgeye sahip işveren vekilleri ise tam süreli hizmet akdi ile çalıştıkları yalnızca tek bir işyerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenebilir.”

Açıklama: Görüldüğü üzere, sınav şartı kaldırılıyor ve “eğitimi tamamlayan” ibaresi yeterli sayılıyor. Ayrıca “işveren vekili” konumundaki kişilerin tek bir işyeri için hizmet verebileceği sınırı getirilmiştir.

MADDE 3-Aynı Yönetmeliğin 6’ıncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “tamamlayarak sınavda başarılı olan” ibaresi “tamamlayan” şeklinde değiştirilmiştir.

Açıklama: Benzer şekilde sınavdan başarı koşulu yerine, eğitimi tamamlamak yeterli hale gelmiştir.

MADDE 4-Aynı Yönetmeliğin 7’inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(2) Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları işyeri hekiminden alınır. 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise çalışan sağlığı merkezinden (ÇASMER), aile hekimlerinden veya diğer kamu sağlık hizmeti sunucularından da alınabilir.”

Açıklama: Bu değişiklik, 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerlerine esneklik kazandırmaktadır. Sağlık raporu konusunda aile hekimleri de devreye girebilmektedir.

MADDE 5-Aynı Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı maddenin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

“(1) Eğitimler; üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları veya işçi ve işveren kuruluşları tarafından Bakanlıkla protokol yapmak suretiyle verilir.”

Açıklama: Eğitimlerin nasıl verileceği yeniden düzenlenmiştir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, Bakanlıkla protokol yapmak kaydıyla bu eğitimi verebilmeleri, barolar gibi kuruluşların devreye girmesini kolaylaştırıyor.

MADDE 6-Aynı Yönetmeliğin 14 üncü maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Eğitimin tamamlanması, belgelendirme ve ücretler. MADDE 14- (1) Bakanlıkla protokol yapan ve bu çerçevede eğitim veren kurum ve kuruluşlar, eğitimi tamamlayan adaylar için EK-3’teki örneğine uygun olarak “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütümüne İlişkin İşveren veya İşveren Vekili Eğitimi Tamamlama Belgesi” düzenler ve bu kişileri Genel Müdürlüğe bildirir.

(2) Eğitim ve belgelendirmeyi kapsayan ücret, net asgari ücretin 1/10’unu geçmemek koşuluyla Bakanlıkla yapılan protokolde belirlenir ve katılımcılar tarafından ödenir.”

Açıklama: Eğitimi tamamlayanlar için düzenlenecek belgenin şekli ve eğitim ücretlerine ilişkin üst sınır belirlenmiştir.

MADDE 7-Aynı Yönetmeliğin 17 nci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 8-Aynı Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 9-Aynı Yönetmeliğin geçici 2 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“(2) Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Yönetmelik kapsamında Bakanlıkla protokol yapan ve bu çerçevede eğitim veren kurum ve kuruluşlarca düzenlenen eğitimi tamamlayan ve bu fıkrayı ihdas eden Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılan EK-2’deki örneğine uygun “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütümüne İlişkin İşveren veya İşveren Vekili Sınavına Katılım Hakkı Belgesi” alan adaylara, 31/12/2025 tarihine kadar başvurmaları halinde “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütümüne İlişkin İşveren veya İşveren Vekili Eğitimi Tamamlama Belgesi” EK-3’teki örneğine uygun olarak Genel Müdürlükçe verilir.”

MADDE 10-Aynı Yönetmeliğin geçici 3 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 11-Aynı Yönetmeliğin EK-3’ü ekteki şekilde değiştirilmiş ve EK-2’si ve EK-4’ü yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 12-Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 13-Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

2.2. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik

Resmî Gazete Tarihi: 15/5/2013, Sayı: 28648Değişiklik Yayımlanma Tarihi: … (Son Değişiklik)

MADDE 1-15/5/2013 tarihli ve 28648 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 3 üncü maddesinde yer alan “9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2’inci ve 12’inci” ibaresi “1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 86’ıncı, 90’ıncı ve 508 inci” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 2-Aynı Yönetmeliğin 12’inci maddesinin yedinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(7) Az tehlikeli sınıfta yer alan kamu kurumları ile 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ilk defa verilecek temel eğitimler ve tekrar verilecek temel eğitimler uzaktan eğitim yöntemi kullanılarak verilebilir. 10 ve üzeri çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan özel işyerleri ile tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ilk defa verilecek temel eğitimler hariç çalışanlara tekrar verilecek temel eğitimler işveren tarafından işe ve işyerine özgü içeriğin hazırlanması ve gerekli uzaktan eğitim yönetim sisteminin sağlanması halinde uzaktan eğitim yöntemi kullanılarak verilebilir.”

Açıklama: Uzaktan eğitim imkânı genişletilerek, özellikle az çalışanı bulunan işyerlerinde İSG eğitimlerinin erişilebilirliği artırılmıştır.

MADDE 3-Aynı Yönetmeliğin 15/A maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (ç) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“b) Uzaktan eğitim yönetim sistemi ile verilen eğitimler, az tehlikeli sınıfta yer alan kamu kurumları ile 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde senkron veya asenkron; 10 ve üzeri çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan özel işyerleri ile tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise senkron yapıda olur.

ç) Az tehlikeli sınıfta yer alan kamu kurumları ile 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde verilecek temel eğitim programının içeriği işe özgü olarak hazırlanır. 10 ve üzeri çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan özel işyerleri ile tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde verilecek temel eğitim programının içeriği ise katılımcıların eğitim seviyelerine uygun, işe ve işyerine özgü, çalışanların bildikleri, tanıdıkları iş ve çalışma ortamı ögeleri kullanılarak hazırlanır.”

MADDE 4-Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 5-Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

3. Avukatlık Büroları Açısından Uygulama Önerileri

1.       Eğitim Programlarının Takibi: Sınav şartının kalkmasıyla birlikte, avukatların veya işveren vekillerinin gerekli eğitimi tamamlamaları yeterli hâle geldi. İlgili baroların veya Bakanlıkla protokol yapmış diğer kurumların düzenlediği programları takip ederek Eğitimi Tamamlama Belgesi edinmek mümkün.

2.       İSG Hizmetlerinin Kapsamı: Avukatlar, uzman veya hekim görevlendirme zorunluluğu olmadan İSG hizmetlerini yürütebilirler. Ancak işe giriş muayeneleri ve periyodik sağlık tetkikleri işyeri hekimi tarafından yapılmak zorundadır. Kurumsal bir hukuk bürosu işletiyorsanız, iç prosedürlerin bu çerçevede revize edildiğinden emin olun.

3.       Sağlık Raporu Düzenlemeleri: 50’den az çalışanı olan bürolar, raporları ÇASMER, aile hekimi veya diğer kamu sağlık hizmeti sunucularından alabilir. Bu, süreçleri hızlandırıp masrafları azaltabilir.

4.       Uzaktan Eğitim Seçenekleri: 10’dan az çalışanı olan az tehlikeli işyerlerinde tüm temel ve tekrar eğitimlerin uzaktan verilebilmesi, zaman yönetimi bakımından büyük bir kolaylık sunuyor. Bünyenizdeki çalışanlar için bu yöntemleri değerlendirebilirsiniz.

5.       Belge Düzeni ve Protokoller: Eğitim alındıktan sonra sertifikaların geçerliliği ve belgelendirme süreçleri, yönetmelik değişikliklerinde detaylıca açıklanmıştır. İlgili belgeleri zamanında temin edip saklamak, olası denetimlerde yasal sorumluluklardan kaçınmak için kritiktir.

Beklentiler

Bu yeni düzenlemeler küçük işletmeleri ve ofisleri rahatlatacak önemli adımlar içeriyor. Avukatlık bürolarının iş sağlığı ve güvenliği masraflarını makul seviyede tutmalarına olanak tanıyan bu gelişmeler, hem bürokrasiyi azaltmayı hem de İSG bilincini arttırmayı hedefliyor.

Özellikle uzaktan eğitim, sınavsız sertifikalandırma ve esnek sağlık raporu alma imkânları sayesinde, işverenlerin sürece daha etkin ve düşük maliyetli bir şekilde katılması bekleniyor. Bununla birlikte, avukatların ve büro yöneticilerinin bu avantajları doğru kullanabilmek için değişiklik metnini yakından incelemeleri ve güncel eğitim fırsatlarını takip etmeleri büyük önem taşıyor.

Güncel mevzuatın getirdiği yeniliklerden tam anlamıyla faydalanmak isteyen hukuk ofisleri, baro duyurularına ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılacak protokol bilgilerine göz atmalı; varsa kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları veya işçi-işveren sendikalarının açtığı eğitimleri takip etmelidirler. Böylece, yasal gereklilikleri yerine getirirken İSG kültürünün ofis içi uygulamalara etkin biçimde yerleşmesi sağlanabilir.

Bu kapsamlı düzenleme ve uygulama adımlarıyla birlikte, az tehlikeli işyerleri sınıfındaki avukatlık bürolarının İSG hizmetlerini daha erişilebilir, daha düşük maliyetli ve etkin şekilde yürütmesi beklenmektedir. Yeni dönem, hukuk sektöründeki pek çok işletmeyi yakından ilgilendirdiği için, konuya dair eğitim ve bilgilendirme programlarının yoğunlaşacağını söylemek mümkündür.

Kaynakça / İleri Okuma

• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

• Resmî Gazete’de yayımlanan ilgili yönetmelik değişiklikleri

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı resmî duyuruları

Not: Bu yazı, hukukî danışmanlık niteliğinde olmayıp bilgilendirme amacı taşımaktadır. Ofisinizin ve çalışanlarınızın özel durumuna uygun yasal düzenlemeleri uygulamak adına uzman desteği almanız önerilir.