Adi Ortaklık Nedir ve Ne Gibi Temel Özellikleri Vardır?

Adi ortaklık, en az iki gerçek ya da tüzel kişinin – emek veya mal varlıklarını – ortak bir amaç için bir araya getirerek, tüzel kişilik kazanmadan kurdukları bir birlikteliktir (TBK m. 620) Bu ortaklıkta sermaye miktarı veya türü sınırlı değildir; ne de sözleşmeye şekil şartı getirilmiştir. Ancak, ortaklar ortaklığın borçlarından şahsi mal varlıklarıyla, zincirleme (müteselsil) ve sınırsız sorumludurlar. Örneğin, bir konsorsiyum ya da proje bazlı küçük birlikler, adi ortaklık kapsamında değerlendirilebilir (Kaynak)

Adi Ortaklığın Temel Unsurları

Adi ortaklığın doğabilmesi için öncelikle birden fazla kişinin bir araya gelmesi gerekir. Tek kişiyle adi ortaklık kurulması mümkün değildir. Ortaklar gerçek kişiler olabileceği gibi tüzel kişiler de bu yapının içinde yer alabilir.

Ortaklık ilişkisinin kurulabilmesi için, tarafların maddi varlıklarını veya emeklerini ortak bir hedef doğrultusunda birleştirme iradesine sahip olmaları gerekir. Sadece aynı amaca yönelmiş olmak yeterli değildir; bu amaca ulaşmak için birlikte hareket etme kararlılığı da aranır.

Ortakların bu birlikteliğe katkı sunacak bir katılma payı taahhüt etmeleri gerekir. Bu katılma payı sadece para olmak zorunda değildir; bilgi, hizmet, emek ya da başka bir değer de bu kapsamda sunulabilir. Ortaklar, payın türü ve kapsamını serbestçe belirleyebilirler.

Ortak amaç, adi ortaklık yapısının temel taşıdır. Tüm ortakların bu amaçta birleşmiş olmaları gerekir. Bu ortak hedef geçici bir proje olabilir ya da sürekli devam edecek bir faaliyet olabilir.

Sadece ortak bir amaç belirlemek yeterli değildir; ortaklar bu amaca ulaşmak için aktif bir katkı sunmayı ve birlikte hareket etmeyi de üstlenmiş olmalıdır. Ortaklık, yalnızca fikir birliğiyle değil, fiili katılımla anlam kazanır.

Adi ortaklık sözleşmesi herhangi bir şekil şartına tabi değildir. Taraflar yazılı ya da sözlü şekilde anlaşarak ortaklık ilişkisini kurabilirler. Şekil serbestisi, adi ortaklıkların pratikte kolayca kurulabilmesini sağlar. Kaynak

Paletten Ortak Türler: Joint Venture, İş Ortaklığı, Konsorsiyum

Bu yapıların en sık karşılaşılan türleri şunlardır:

1.       Salt sözleşmeye dayalı Joint Venture: Belli bir proje için kurulan, tüzel kişiliği olmayan adi ortaklıklardır. Her ortak, işin tamamından müteselsilen sorumludur 

2.       Sermayeye katılmalı Joint Venture: Daha uzun vadeli ya da sürdürülebilir faaliyetler için kurulur ve ortaklık yapısında sermaye payı da söz konusu olabilir .

3.       İş Ortaklığı / Ortak Girişim (KİK tanımıyla): Genellikle kamu ihalelerinde bir araya gelen firmaların oluşturduğu iş ortaklığıdır. TBK dışında KİK (4734/4964) ile de düzenlenmiştir 

4.       Konsorsiyum: Projenin parçalanarak farklı ortaklara devredildiği yapıdır. Her ortak sadece kendi bölümünden sorumludur, müteselsil değil .( Kaynak )

Yönetim, Temsil ve Karar Mekanizmaları

Adi ortaklıkta yönetim, sözleşmede farklı bir düzenleme yoksa tüm ortaklara aittir. Bir ortak kendi başına iş yapabilir; diğer ortaklar ise yapılan işlemi tamamlanmadan önce itiraz edebilirler . Temsil yetkisi özel olarak düzenlenmediyse, tüm ortaklar tüzel kişilik yokluğundan dolayı üçüncü kişiyle ilişkide doğrudan temsilci sıfatıyla hareket ederler. Dolayısıyla, bir ortak yaptığında, tüm ortaklar hukuken sorumlu olur .

Kar ve Zarar Paylaşımı

TBK’ya göre, anlaşmada farklı bir oran öngörülmemişse eşit paylı katılım esastır (kazanç ya da zarar farkı gözetmeden). Sözleşmede, sadece kazanca katılım gibi özel bir düzenleme varsa bu yalnızca emeğe katılan ortaklar bakımından geçerlidir .

2024–2025’te Ortaya Çıkan Yeni Gelişmeler

Döviz Kredileri Rejimi

2024 yılında yürürlüğe giren Sermaye Hareketleri Genelgesi ile, ortaklarının tamamı tüzel kişi olan adi ortaklıkların döviz kredileri kullanımında artık “yerleşik kişi” kapsamında değerlendirildiği belirtildi. Bu düzenleme çerçevesinde, ortaklıkların döviz kredisi toplam bakiyeleri 15 milyon ABD dolarını aşarsa kredi kullanabilmeleri için gerekli koşullar netleşti 

Yargı Kararları ve Uygulamalar

·         Adi ortaklık ilişkilerinden kaynaklanan alacak davalarında zamanaşımı, TBK m. 147’ye göre, fesih ve tasfiyeden sonra işlemeye başlamaktadır. Yargıtay kararlarına göre bu tür davalarda süre 5 yıldır Kaynak

·         Joint Venture ve iş ortaklıklarının, TBK’daki adi ortaklık normları çerçevesinde değerlendirilmeye devam ettiği Yargıtay kararı, hukuki belirsizliklere ışık tutmaktadır .

Neden Tercih Edilir?

Adi ortaklıklar, özellikle inşaat, enerji, teknoloji gibi proje yoğun sektörlerde tercih edilir. Sebebi, şekil özgürlüğü, düşük maliyet, hızlı kuruluş ve tasfiye kolaylığıdır. Ortaklar amaca ulaşınca ya da proje tamamlanınca iş birliği kolayca sonlandırılabilir.

Adi ortaklık, esnek, hızlı kurulabilen ve proje odaklı iş birliklerinde öne çıkan bir ortaklık modelidir. Ancak tüzel kişiliği yoktur ve ortaklar sınırsız sorumluluk taşırlar. 2024–2025 dönemi, kredi düzenlemeleri ve ilgili yargı içtihatlarıyla modelin sınırlarını ve uygulama alanlarını netleştirmiştir. ADİ ortaklık kurmayı ya da bu yapıda bir ortaklık ilişkisine girmeyi planlıyorsanız, sözleşme içeriğini dikkatle şekillendirmek ve güncel regülasyonları yakından izlemek büyük önem taşır.

Not: Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır; ve hukuki danışmanlık yerine geçmez Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.