YENİ YAZI DİZİSİ: Günümüz Hukukunda Dijital Deliller 3- WhatsApp Mesajları ve SMS Yazışmaları Davada Delil Olabilir Mi?

Günümüzde iletişim araçları çeşitlendikçe, WhatsApp mesajları ve SMS yazışmaları hukuk uygulamasında sıkça delil konusu olmaktadır. Bu tür mesajların davalarda kullanılabilme durumu hem hukuki mevzuat hem de yargı kararları çerçevesinde belirlenmektedir.

Hukuki Çerçeve

HMK’nın Belgeler ve Delil Kuralları

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nun 199. maddesinde “belge” kavramı şöyle tanımlanmıştır: uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki, fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamdaki veriler ve benzer bilgi taşıyıcıları.

HMK’nın 202. maddesi ise “senetle ispat zorunluluğu bulunan hâllerde delil başlangıcı” kavramını düzenler. Delil başlangıcı, iddia edilen hukuki işlemi tamamen ispat etmeye yetmese de onu muhtemel gösteren, yani taraflardan birinin yazılı veya gönderilmiş belge üzerinden yaptığı bir beyan olması durumudur.

Ceza Usulü Açısından

Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu açısından delilin elde edilme biçimi büyük önem taşır; hukuka aykırı elde edilen deliller delil olarak kabul edilmez. HMK’daki benzer ilkeler ceza süreçlerine de sirayet eder. Özellikle dijital verilerin değiştirilmemiş olması, erişimin izne dayalı olması ve usule uygun şekilde tespit edilmesi gerekir.

Delil Olarak Kullanma Şartları

Aşağıdaki şartlar sağlanırsa WhatsApp mesajları ve SMS yazışmaları davalarda daha güçlü delil olur:

1.       Taraflardan biri/mesajın tarafı olma durumu

Mesajı getiren tarafın ya mesajlaşmanın tarafı olması ya da mesajın göndereni/gönderilenin kimliğinin teyit edilmiş olması gerekir. Grup mesajlarında üye olmak gibi hususlar önemlidir.

2.       Mesajların içeriğinin değiştirilmemiş olması

Ekran görüntülerinde oynama olmaması; mesajların bütün hâliyle, tarih, saat, kimden-kime gönderildiği gibi tespit edilebilecek bilgileriyle sunulması gerekir. Ayrıca “mesaj tespit tutanağı” gibi resmi belgeye benzer yöntemlerle değişmezliği güvence altına almak faydalıdır.

3.       Hukuka uygun şekilde elde edilmiş olması

Kişinin rızası olmadan telefonuna erişim, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yöntemlerle mesajların elde edilmesi gibi durumlar hukuka aykırı delil teşkil eder.

4.       Destekleyici deliller ile birlikte sunulması

Mesajlar tek başına yeterince ikna edici olmayabilir; tanık beyanı diğer yazılı belgeler, uzman incelemesi gibi yardımcı unsurlar mesajların güvenilirliğini güçlendirir.

Hangi Davalarda Kullanılabilir?

WhatsApp ve SMS yazışmaları pek çok davada delil olarak kullanılabilir; ancak özel bazı davalar için ek şartlar gerekebilir:

Alacak davaları: Senetle ispat zorunluluğu varsa, yazışmalar genelde kesin delil değil “delil başlangıcı” olarak kabul edilir. Delil başlangıcı varsa, tanık dinlenebilir.

Boşanma ve aile davaları: Zina, hakaret, tehdit gibi iddialarda mesajlaşmalar kullanılabilir. Ancak elde edilmeleri ve içeriği hususunda hukuka uygunluk daha dikkatli incelenir.

Ceza davaları: Örneğin tehdit, şantaj, dolandırıcılık gibi suçlarda savcılık ve mahkemeye sunulabilir; özellikle mesaj tespit tutanağı gibi usullerle delilin değiştirilmemişliği sağlanır.

İş davaları: İşçinin işverenle ya da iş arkadaşları arasında geçen yazışmalar; özellikle fesih sebeplerinin ispatında kullanılabilir, fakat özel hayatın gizliliği ve hukuka uygunluk dikkate alınmalıdır.

Sınırlamalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

·         Kesin delil olmadıkları: Mesajlaşmalar, senet, resmi yazılı belge gibi kesin deliller yerine; sıklıkla destekleyici ve tamamlayıcı delil niteliği taşır.

·         Mesajların doğruluğu ve bütünlüğü konusunda şüpheler: Mesaj ekran görüntülerinin kolayca değiştirilebilmesi, eksik alınması ya da manipülasyona açık olması gibi riskler vardır.

·         Hukuka aykırı elde edilme: Örneğin rıza olmadan telefonun izinsiz açılması ya da özel hayata dair verilerin izinsiz şekilde ele geçirilmesi gibi durumlarda delil olarak kullanılamaz.

WhatsApp mesajları ve SMS yazışmaları, yasaya uygun şekilde elde edilmiş, içeriği tam ve değiştirilmemiş olursa ve diğer delillerle desteklenirse; birçok davada etkili delil olarak kullanılabilir. Ancak tek başına bu tür mesajlara dayanmak riskli olabilir.

Eğer siz bir davada bu tür yazışmaları delil olarak kullanmayı düşünüyorsanız, şu adımları izlemek faydalı olabilir:

·         Mesajların aslına ulaşıldığını, değiştirilmediğini gösterecek teknik ve hukuki yöntemleri kullanmak (örneğin mesaj tespiti tutanağı, bilirkişi incelemesi).

·         Yazışmaların kim tarafından gönderildiği ve alındığının taraflarca kabul edilmesini sağlamak.

·         Mesaj içeriğinin dava konusuyla doğrudan ilgili olması (borcun kabulü, hizmet anlaşması, tehdidin açık beyanı vb.).

·         Diğer delillerle (tanık, belge, ses/görüntü, banka kayıtları vb.) mesajları desteklemek.

·         Senetle ispat zorunluluğu bulunan durumlarda delil başlangıcı şartlarının yerine getirilmesine özen göstermek.

Not: Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır; ve hukuki danışmanlık yerine geçmez Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.