Çalışanın görevi ve sorumluluğu dışında, iş yerine fayda sağlamak için kişisel olarak ürettiği bir tasarımın işten ayrıldıktan sonra şirket tarafından kullanılıp kullanılamayacağı ve bu tasarımın fikri mülkiyet hakkının kime ait olduğu karmaşık bir hukuki sorudur. Nihai sonuç, olayın özel koşullarına ve Türkiye'deki ilgili yasalara bağlıdır.
1. Açık Yazılı Sözleşme:
Çalışan ile işveren arasında, fikri mülkiyet haklarının kimde kalacağını açıkça belirten yazılı bir sözleşme varsa, bu sözleşme öncelikli olarak dikkate alınır.
Sözleşmede tasarımın işverene ait olduğu belirtilmişse, işveren işten ayrılan çalışanın tasarımı kullanmakta özgürdür.
Sözleşmede tasarımın çalışana ait olduğu belirtilmişse, işverenin tasarımı kullanabilmesi için çalışandan lisans alması gerekir.
2. Açık Yazılı Sözleşme Yok:
Yazılı bir sözleşme yoksa, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (FSEK) ve Türk Borçlar Kanunu (TBK) hükümleri devreye girer.
FSEK'e göre, "Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir." (Madde 18/3)
Bu durumda, tasarımın "iş görürken" mi yoksa "kişisel zamanında" mı üretildiği önemlidir.
İş görürken üretilmişse, FSEK Madde 18/2 uyarınca, işveren tasarım üzerinde mali haklara sahip olur.
"İş görürken" üretilmiş sayılması için, tasarımın işverenin talimatları doğrultusunda veya işyerinde sağlanan imkanlarla yapılmış olması gerekir.
Kişisel zamanda üretilmişse, tasarımın fikri mülkiyeti çalışana ait olabilir.
Ancak, işverenin tasarımı kullanabilmesi için çalışandan lisans alması gerekebilir.
Bu lisansın şartları, TBK hükümlerine göre belirlenecektir.
Özetle, Çalışanın görevi ve sorumluluğu dışında ürettiği bir tasarımın fikri mülkiyet hakkı, duruma göre değişir. Netlik için yazılı bir sözleşme olması en iyisidir. Sözleşme yoksa, FSEK ve TBK hükümleri devreye girer ve yukarıda belirtilen faktörler değerlendirilir.
İlgili yasal mevzuat:
6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu
Fikri Haklar Kanunu
Bu konuda daha fazla bilgi için:
Türk Patent Enstitüsü: https://www.turkpatent.gov.tr/
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6769.pdf https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6098.pdf
Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.
Comments