AB Sürdürülebilirlik Düzenlemelerinde “Geri Adım” Uyarısı

Avrupa Komisyonu’nun 26 Şubat’ta açıkladığı “Omnibus” sadeleştirme paketi, Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlaması (CSRD) ve Durum Tespiti Direktifi’ne (CS3D) getirdiği esnekliklerle şirketlerin iklim sorumluluğunu hafifletmeyi amaçlıyor. Paketin en tartışmalı maddesi, büyük şirketlerin “iklim geçiş planı” hazırlama yükümlülüğünü uygulamaya koyma şartından arındırması: Plan kâğıt üzerinde var olacak, ancak hayata geçirilmesi zorunlu tutulmayacak.

“Bağlayıcılık Kalkarsa, Dava Tsunamisi Kapıda”

Oxford, Amsterdam ve Hamburg üniversitelerinden 31 hukukçu 9 Mayıs’ta yayımladıkları açık mektupta, bağlayıcılığı zayıflayan düzenlemenin şirketleri iklim davası tehdidine açık hâle getireceği uyarısında bulundu. Akademisyenler, Total Energies ve Eni aleyhindeki mevcut iklim davalarını örnek göstererek “kâğıt üstünde plan, mahkemede savunma oluşturmaz” mesajı verdi.

Rekabet mi Sorumluluk mu?

Komisyon, ABD ve Çin’le rekabet baskısını gerekçe göstererek raporlama yükünü azaltmak isterken, Parlamento ve üye devletlerin önünde zorlu bir denge arayışı var. Paket, CSRD kapsamını 1.000+ çalışanı olan şirketlerle sınırlamayı, raporlama takvimini iki yıl ertelemeyi ve tedarik zincirindeki “makul şüphe taşımayan” dolaylı ortakları kapsam dışı bırakmayı da öneriyor.

Türk Şirketleri Neyi Not Etmeli?

Geçiş planı uygulama zorunluluğunun kalkması, AB piyasasına ihracat yapan ya da AB’den finansman sağlayan Türk şirketlerini rahatlatmak yerine yeni belirsizlikler yaratabilir:

• Green-washing iddiaları — Planın uygulanmadığı her durumda, tüketici ve yatırımcı davaları yolda.

• Finansman maliyeti — Bankalar ile yatırım fonları bağlayıcı hedef aradığından, hukuki risk primi kredi şartlarını sertleştirebilir.

• Sözleşmesel zincir baskısı — AB merkezli alıcılar, tedarik sözleşmelerine “klima-action” hükümleri ekleyerek fiilî uyum talep edebilir.

• Yönetim kurulu sorumluluğu — Özen yükümlülüğünün ihlali, doğrudan yönetici ve denetim kurulu üyelerini hedef gösterebilir.

  
  

Sonraki Durak Siyasi Pazarlık

Tasarının nihai şekli, Avrupa Parlamentosu ile Konsey müzakerelerinde netleşecek; süreç 2025 sonuna kadar uzayabilir. Ardından üye devletlerde iki yıllık uyum süreci başlayacak. Bu sürede şirketlerin “asgari uyum” yerine ileri düzey uyum stratejisi benimsemesi, gelecekteki dava ve finansman maliyetlerini azaltmanın güvenli yolu olarak öne çıkabilir.

Not: Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır; ve hukuki danışmanlık yerine geçmez. Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.