Tarımsal amaçlı yapılaşma ve tarım arazilerinin imara açılması, birbirinden farklı hukuki ve uygulama dinamiklerine dayansa da, zaman zaman birbiriyle kesişen süreçlerdir.
Tarım Arazilerinde Yapılaşma: Hukuki Çerçeve
Tarımsal Amaçlı Yapılar Nelerdir?
Tarım arazilerinin korunması ve sürdürülebilir şekilde kullanımı, hukuki düzenlemelerle sınırlandırılmıştır. Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik’te tarımsal amaçlı yapıların tanımları şu şekilde yapılmıştır:
Toprak koruma ve sulamaya yönelik altyapı tesisleri,
Hayvancılık ve su ürünleri üretim tesisleri ile bunların zorunlu müştemilatları,
Mandıralar, un değirmenleri, seralar ve tarım aletlerinin muhafaza edildiği çiftlik atölyeleri,
Tarımsal ürünlerin bozulmadan işlenmesi için gerekli tesisler,
Bakanlıkça tarımsal amaçlı olarak kabul edilen diğer entegre nitelikte olmayan yapılar.
Bu yapılar, tarımsal üretimi desteklemek ve toprağın verimliliğini korumak amacıyla belirli kurallar çerçevesinde inşa edilebilir.
Hukuki Sınırlar ve Yapılaşma Koşulları
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 3. maddesi, tarım arazilerinin kullanımını düzenleyen temel hükmü içerir:“Herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamaz.”
Bu hüküm uyarınca, tarım arazilerinde gerçekleştirilecek yapılaşmalar, çevre düzeni planları ve Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği gibi mevzuatla belirlenen çerçevede gerçekleştirilir. Örneğin, tarımsal amaçlı yapıların iskân dışı alanlarda yapılabilmesi için şu şartlara uyulması gerekir:
Yapı Alanı Katsayısı: İnşaat alanı, parsel büyüklüğünün %5’ini geçemez.
Yapı Yüksekliği: Maksimum 6.50 metre ve 2 katı aşamaz.
Yerleşim Şartları: Yola en az 10 metre, parsel sınırlarına ise 5 metre mesafede olmalıdır.
İlgili Yargı Kararları: Tarımsal Alanlarda Yapılaşmaya Dair Örnekler
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, tarım arazilerinde yapılaşmaya ilişkin önemli bir kararında şunları vurgulamıştır:
Çevre düzeni planında belirtilen yapılaşma koşulları, maksimum değerlerdir ve alt ölçekli planlarla sınırlandırılabilir.
Tarımsal amaçlı yapılar için belirlenen koşullar, toprak özellikleri ve yetiştirilen ürünle uyumlu olmalıdır.
Bağ ve sayfiye evleri gibi yapılar, tarımsal üretimle doğrudan ilişkili olmayan, ancak yasal sınırlamalar çerçevesinde inşa edilebilir.
Danıştay 10. Dairesi, bir kararında, tarımsal amaçlı depoların her tür tarım arazisinde inşa edilebileceğini, ancak bunun için imar şartlarına ve toprak koruma projesine uyulması gerektiğini belirtmiştir. Bu karar, mutlak tarım arazilerinde dahi tarımsal amaçlı yapıların yapılabileceğini ortaya koymaktadır.
Tarımsal Amaçlı Yapılaşma ile İmara Açılma Arasındaki Farklar
Tarımsal amaçlı yapılaşma, arazinin tarımsal işlevini sürdürmesine katkı sağlayacak şekilde düzenlenmiş yapıları kapsarken, tarım arazilerinin imara açılması, bu alanların tarım dışı faaliyetlere tahsis edilmesi anlamına gelir. İkinci durum, toprağın korunması ve sürdürülebilirliği açısından daha büyük riskler taşır ve çok daha sıkı denetim gerektirir.
Tarım arazilerinde yapılaşma, tarımsal üretimin devamlılığı için önem taşırken, bu yapılaşmanın sınırları ve koşulları hukuki düzenlemelerle açıkça belirlenmiştir. Mevzuat ve yargı kararları, tarımsal amaçlı yapıların toprağın verimliliğini ve kullanım amacını koruyacak şekilde tasarlanmasını öngörmektedir. Bu bağlamda, tarım arazilerinin sürdürülebilir kullanımı, hem hukuki hem de çevresel bir sorumluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.
Not: Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır; ve hukuki danışmanlık yerine geçmez Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir.
Comments