Emtea Nakliyat Sigortası

1.    Emtea Nakliyat Sigortası Nedir?

Emtea (eşya) nakliyat (taşıma) sigortası; herhangi bir yükün, onu taşımaya uygun karayolu, havayolu, denizyolu veya demiryolu vasıtalarıyla bir yerden bir yere taşınması esnasında uğrayabileceği muhtemel zararların teminat altına alınması için yapılan bir mal sigortasıdır[1].

Uygulamada genellikle 01.01.1953 tarihinde yürürlüğe girmiş olan ‘’Nakliyat Emtea Sigortaları Genel Şartları’’(=Genel Şartlar) ve 1982 versiyonları ile İngiliz klozları kullanılmaktadır.

2.    Emtea Nakliyat Sigortası hangi rizikolara karşı koruma sağlar?

Genel Şartların 1. maddesinde emtea nakliyat sigortalarının teminat kapsamı sınırları çizilmiştir. Emtea Nakliyat Sigortası ile sigortalı malların:

• Fırtınadan,

• Geminin batmasından veya karaya vurması veyahut kaya veya sığlığa bindirmesi gibi hâller sonucunda tamamen veya kısmen harap olmasından,

• Oturmadan, çatışmadan, sabit, seyyar veya yüzen bir cisme (buz dahil) çarpmasından,

• Malın denize atılmasından,

• Yangından infilaktan,

• Kaptan ve gemi adamlarının hata ve kasıtlarından meydana gelebilecek yükleme, aktarma veya boşaltmanın yapılması sırasında bir veya birden çok dengin düşmesinden ve genel olarak deniz kaza ve tehlikelerinden

doğan her türlü zıya ve hasardan doğan zararlar Emtea Nakliyat Sigortası Genel Şartları ile özel şartlar dahilinde, sigortacıya ait olacaktır.

3.    Hangi rizikolar Emtea Nakliyat Sigortası kapsamına dahil değildir?

Emtea Nakliyat Sigortası Genel Şartlar’nın 2. maddesinde teminat kapsamının dışındaki hâller sayılmıştır. Buna göre aşağıdaki rizikoların gerçekleşmesi nedeniyle doğan zararlar teminat dışında kalmaktadır:

• Yağma, müsadere, hapsetme (tutuklu halde bekletme) veya alıkoyma ile bunların veya bunlara bağlı her türlü girişimlerin sonuçları

• İç savaş, ihtilalin, isyanın, ayaklanmanın veya bunlardan doğan iç kargaşalıkların sonuçları ile korsanlık nedeniyle meydana gelen zararlar,

• Sigorta edilen mallara mayın, torpil, bomba ve sair harp silahlarının verdiği zararlar,

• Grevcilerin, lokavt edilmiş isçilerin veyahut isçi kargaşalarına, karışıklara veya halk hareketlerine iştirak eden kimselerin vereceği zararlar,

• Yasak veya gizli ticaret, kaçakçılık, emtianın ithal veya transiti ile mevzuata aykırılık veya mal ile ilgili gerçek dışı beyanda bulunulması nedeniyle meydana gelen zararlar ile

• Sigortalının veya bunların adamlarının, vekil veya temsilcilerinin fiil veya kusurlarıyla doğrudan veya dolaylı olarak sebep olacakları zararlar,

Emtea Nakliyat Sigortası’nın teminatı dışında olduğundan, bu zararlar sigortacı tarafından tazmin edilmek zorunda değildir.

Ayrıca çatışma veya savaşa benzer hareketlerin (savaş ilan edilmiş olsun yada olmasın) sonuçlarından doğan zararlar da Emtea Nakliyat Sigortası’nın teminat kapsamı dışında tutulmuştur. Ancak savaşan bir devletin fiiliyle neden olduğu veya savaşan bir devlete karşı yapılan saldırgan bir fiilin sonucu olmayan çatışmayı sabit veya hareketli bir cisme temas, geminin karaya oturması, fırtına ve yangın nedeniyle ortaya çıkan zararlar sigorta teminatı kapsamındadır. Bu hükmün uygulanması bakımından, bir devletle iştirak halinde olan ve emrinde deniz, kara veya hava kuvvetleri bulunduran herhangi bir otorite dahi “devlet” kavramının kapsamına dahildir.

4.    Hangi rizikolar “Ek Sözleşme” ile teminat altına alınabilir?

Genel Şartlar 4. maddesi ise sözleşme ile teminat kapsamına alınabilecek hâller belirtilmiştir. Kural olarak Emtea Nakliyat Sigortası kapsamında sigorta himayesi sağlanmayan, sigorta edilen rizikolardan birisinin sonucunda gerçekleşmiş olması şartıyla ek sözleşme yapılarak

• Yağmur suyu, ambar buğusu ve bunun sebep olduğu yoğunlaşma nedeniyle meydana gelebilecek zararlar ile

• Oksidasyon veya paslanma, kırılma, çalınma, alışılmış dışı akma; malın fiziki yapısında, dış görünüşünde, renginde, tadında veya kokusunda meydana gelen her türlü buharlaşma ve yayılma

nedeniyle doğacak zararların da teminat altına alınması mümkündür.

5.    Emtea Nakliyat Sigortası’nı kimler yaptırmalıdır?

Emtea Nakliyat Sigortası bir mal sigortası olduğundan, taşınan emteanın sağlam olarak varış noktasına ulaşmasında, para ile ölçülebilir çıkarı olan gerçek ve tüzel kişiler bu sigortayı yaptırabilirler. Emtea Nakliyat Sigortası ile eşya, taşınması sırasında meydana gelebilecek zararlara karşı teminat altına alındığından, bu sigorta uygulamada sıklıkla taşınan eşyanın sahibi tarafından yaptırılır.

Ancak özellikle sınır ötesi satışlarda sıklıkla kullanılan farklı INCOTERMS içeriklerine göre sigorta sözleşmesi yapma yükümlülüğünün kim tarafından üstlenildiği değişiklik gösterebilir.

Taşıma sırasında taşınan eşyada meydana gelebilecek zararların sigorta teminatı kapsamına alınması, doğru teminatları içeren poliçelerin seçilmesi, sınır ötesi satışlarda oluşabilecek muhtemel uyuşmazlıkların önlenebilmesi için doğru INCOTERM’in seçimi ve seçilen INCOTERM’e göre sigorta yükümlülüğünün sözleşmeye uygun şekilde ifa edilebilmesi için bu konuda uzmanlara danışılmasında fayda olduğunu belirtmek gerekir.

[1] Hacı Kara, Sigorta Hukuku, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul, 2021, sf. 288.