Deniz taşımacılığında, geminin yükleme veya boşaltma işlemleri için limanda ayrılan sürenin aşılması durumunda gemi sahibine ödenen tazminata "demurrage" veya Türkçe karşılığıyla "demuraj" denir. Bu tazminat, geminin yükleme veya boşaltma planlanandan uzun sürdüğü için uğradığı gelir kaybını telafi etmeyi amaçlar. Demurrage, uluslararası ticaretin akışını sağlamak ve gemi sahiplerinin haklarını korumak adına önemli bir mekanizmadır. Bu makalede, demurrage konusunu Türkiye ve uluslararası standartlar çerçevesinde ele alacak, güncel gelişmeleri ve güvenilir kaynakları sunacağız.
Demurrage'ın Temel Kavramları
Laytime (Yükleme/Boşaltma Süresi): Geminin yükleme veya boşaltma işlemlerini tamamlaması için tanınan süredir. Bu süre, genellikle navlun sözleşmesinde belirtilir ve takvim günü veya iş günü olarak ifade edilebilir.
Demurrage Rate (Demuraj Bedeli): Geminin kararlaştırılandan daha uzun süre limanda bekletildiği için ödenecek tazminat miktarıdır. Bu bedel, genellikle sözleşmede belirtilir ve geminin büyüklüğü, tipi ve piyasa koşullarına göre değişiklik gösterir.
Notice of Readiness (NOR) (Hazır Olma Bildirimi): Geminin yükleme veya boşaltma için hazır olduğunu bildiren belgedir. Bu bildirimden sonra vakit kaybetmeksizin yüklemenin veya boşaltmanın yapılması gerekmektedir.
Türkiye'de Demurrage
Türkiye'de demurrage, Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine tabidir. Ayrıca, navlun sözleşmesinde belirtilen özel şartlar da demurrage uygulamalarını etkileyebilir. Türkiye'deki önemli hususlar şunlardır:
Türk Ticaret Kanunu: Kanunun 1156. ve 1171. maddelerinde düzenlenmiştir. Geminin yükleme veya boşaltma için hazır olduğunu bildirmesinden sonra, sözleşmede belirtilen laytime süresinin aşılması durumunda demurrage ödenmesini öngörür
Sözleşme Serbestisi: Taraflar, sözleşmede demurrage ile ilgili özel şartları belirleme konusunda serbesttirler. Ancak, bu şartlar kanunlara aykırı olamaz
Tahkim: Demurrage anlaşmazlıkları genellikle tahkim yoluyla çözülür. Türkiye'de denizcilik tahkimi konusunda uzmanlaşmış kuruluşlar bulunmaktadır.
Uluslararası Standartlar
Demurrage uygulamaları, uluslararası deniz taşımacılığında yaygın olarak kullanılan standart sözleşme metinleri ve kurallar tarafından da düzenlenir. Bu tip sözleşmeler ve kurallar, demurrage hesaplamalarında ve anlaşmazlıkların çözümünde yol gösterici niteliktedir.
Gencon Sözleşme Formu: Gencon, kuru yük taşımacılığında yaygın olarak kullanılan bir sözleşme formudur. Form, demurrage ile ilgili detaylı hükümler içerir.
BIMCO Laytime Definitions for Charter Parties 2020: BIMCO tarafından yayınlanan bu kurallar, laytime ve demurrage hesaplamalarında kullanılan terimleri tanımlar ve standartlaştırır.
Konteyner Demurajı ile Farkı
Demurrage, uygulamada "konteyner demurajı" olarak ifade edilen ve taşıyan tarafından yükün taşınması için tedarik edilen konteyner veya diğer taşıma kabının boşaltmadan sonra taşıyana iade edilmemesi ya da geç iade edilmesi nedeniyle ödenmesi gereken gecikme bedeliyle karıştırılmamalıdır.
Bu makale, hukuki konulara ilgi duyan kişilerin genel bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır; ve hukuki danışmanlık yerine geçmez Kapsamlı bir kaynak olma iddiası taşımaz ve yasal tavsiye olarak değerlendirilmemelidir
Comments